Przyczyny i rodzaje uszkodzeń układów graficznych oraz sposoby naprawy

Spośród wszystkich uszkodzeń układów BGA, najczęstsze są te związane z kontrolerami grafiki. Układy GPU (Graphics Processing Unit) będące sercem kart graficznych montowanych w komputerach są elementami szczególnie narażonymi na wszelkiego rodzaju uszkodzenia. Jako że układy graficzne są dedykowane do akceleracji przetwarzania obrazu w programach i grach, a te z kolei z roku na rok stawiają co raz to wyższe wymagania, kontrolery grafiki są z jednocześnie wyjątkowo "wyżyłowane" przez producentów konkurujących o klienta, i dodatkowo, obciążane do granic możliwości nowymi, jeszcze bardziej wymagającymi programami.

Idąc w rozważaniach dalej, możemy wyróżnić trzy główne i odmienne drogi powstawania awarii kart graficznych, choć aż dwie z nich związane są z oczekiwaniami użytkownika. Dla zwiększenia świadomości użytkowników, po latach serwisowania kart graficznych oraz urządzeń z nich korzystających, przedstawimy pokrótce powyższe przyczyny.

Rodzaje awarii układu graficznego

Z jednej strony mamy użytkownika - gracza, który wyciska ze sprzętu wszystko, co producent przewidział, a nawet więcej, przetaktowując zegary i przewoltowując układy. Kontroler grafiki, jednocześnie mający podniesione napięcie zasilania i podkręcone zegary, wydziela gigantyczne ilości ciepła. Należy wiedzieć, że to właśnie temperatura jest głównym wrogiem półprzewodników. Wraz ze wzrostem temperatury znacznie spada współczynnik bezawaryjności sprzętu. Ale nawet jeśli nasz gracz zapewni idealne warunki termiczne, stosując najlepsze pasty, chłodzenie cieczą i zadba o to, by wewnątrz komputera nie było nawet warstewki kurzu, to jednak kolejnym problemem jest większy od nominalnego prąd, który pobiera przetaktowana karta graficzna. Jeśli wyliczone przez producenta urządzenia maksymalne natężenie płynącego prądu zostanie znacznie przekroczone, może to spowodować uszkodzenie tranzystorów w układzie przetwornic zasilania układu graficznego, co skutkuje w najczęstszym przypadku zniszczeniem karty graficznej, bądź całego urządzenia, przez nagły przepływ prądu o napięciu przewyższającym dopuszczalne (tranzystor zaczyna przewodzić całe napięcie zasilania). Załóżmy jednak, że układ zasilania wytrzymał obciążenie - to jeszcze nie koniec zagrożeń. Należy pamiętać, że poprzez połączenia lutowane układu graficznego płynie teraz prąd większy niż przewidziany na etapie produkcji układu. Połączenia między płytą karty graficznej, lub jak to ma miejsce w laptopach - płytą główną komputera, a płytką chipu BGA wykonane są z użyciem lutu bezołowiowego, podatnego na uszkodzenia mechaniczne, degradującego się z czasem, mającego gorsze właściwości elektryczne od lutu ołowiowego. Wysokie prądy przyspieszają proces pogarszania się połączeń, aż do całkowitej utraty kontaktu i w konsekwencji awarii. W takim przypadku objawem może być zarówno okresowe powstawanie bluescreenów, z czasem kolorowe, chaotyczne artefakty, paski, ale prawdopodobna jest i natychmiastowa śmierć komputera (czarny ekran). To jednak nie najgorszy scenariusz, bo uszkodzenia tego samego rodzaju mogą - i dotykają - także połączeń między krzemowym rdzeniem układu graficznego, a płytką chipu BGA. Tym razem kulki stopu tworzące połączenia mają rozmiary mikroskopijne, a prądy nadal płyną te same.

Z drugiej strony mamy użytkownika, który wszedł w posiadanie sprzętu wyposażonego w akcelerator graficzny, jednak nie ekscytuje go ten fakt, używa swojego sprzętu do wszelkich zastosowań, często nie mając świadomości, że posiada potężny układ kontrolera GPU, a tym bardziej że nawet niewykorzystywana karta graficzna wydziela ciepło i po kilku latach, kiedy to układ chłodzenia na skutek powstania złogów kurzu utraci pierwotną wydajność, a pasta termoprzewodząca stwardnieje jak kamień układ graficzny przegrzeje się. W tym wypadku uszkodzenie poprzedzone jest długotrwałym i zauważalnym przegrzewaniem się komputera. Alarmujący powinien być też nadmierny hałas wiatraka co jest objawem zanieczyszczonego układu chłodzenia. Należy wtedy jak najszybciej przekazać taki komputer do dobrego serwisu, bo jak wiadomo "lepiej zapobiegać niż leczyć". 

Jest jeszcze trzecia droga powstawania uszkodzeń. Być może zabrzmi to dziwnie i złowieszczo, ale trzecim "gwoździem do trumny" w kwestii uszkodzeń układów graficznych jest fakt, iż niektóre układy BGA są skazane na usterkę już na etapie produkcji. Temat jest na tyle szeroki i złożony, że poświęciliśmy mu osobny artykuł: Wada fabryczna układów graficznych Nvidia

Sposoby naprawy karty graficznej

Po stwierdzeniu usterki układu graficznego, istnieją dwie możliwości usunięcia awarii - wymiana układu na nowy oraz naprawa obecnego układu (reballing). Klienci często pytają nas o to kiedy warto zdecydować się na reballing, a kiedy na wymianę. Odpowiemy w bardziej opisowy sposób. Wyróżniamy dwóch wiodących producentów kart graficznych - są to Nvidia i AMD (dawne ATI). W przypadku układów Nvidia, reballing jest możliwy niezależnie od typu układu. Z kolei w przypadku AMD, bazując na naszym doświadczeniu oraz informacjach z całego świata, możemy stwierdzić, że reballing sprawdza się tylko w przypadku "dużych" grafik dedykowanych, niestety w przypadku mostków IGP, nie daje to pozytywnych rezultatów. W związku z powyższym, po dokonaniu diagnozy zawsze dajemy Klientowi możliwość wyboru reballing - wymiana, jeśli są ku temu warunki, a układ zainstalowany w urządzeniu nie nosi śladów uszkodzeń mechanicznych, czy przegrzania po poprzednich naprawach. Jeśli natomiast reballing według nas nie przyniesie długotrwałej i satysfakcjonującej poprawy, wtedy doradzimy wymianę. Mamy nadzieję, że przedstawiając te kryteria, rozwialiśmy Państwa wątpliwości co do źródeł naszych sugestii czy to telefonicznych, czy przekazywanych bezpośrednio po diagnozie w naszej siedzibie.

Serwis laptopów i tabletów Repaired z siedzibą na warszawskiej Ochocie, przy ulicy Grójeckiej 132 lok. 1A (róg Korotyńskiego) świadczy kompleksowe usługi wymiany układów BGA. W cenie usługi otrzymujecie Państwo czyszczenie i konserwację układów chłodzenia. Serwisujemy zarówno laptopy wszystkich marek, jak również komputery stacjonarne. Jeżeli stali się Państwo ofiarą uszkodzenia układu graficznego, bądź symptomy, które Państwo obserwujecie są podobne do opisywanych w niniejszym artykule, zachęcamy do skontaktowania się z nami drogą telefoniczną (22 662 10 55) bądź mailową. Technicy Serwisu Repaired posiadają wieloletnie doświadczenie w zakresie naprawy (reballingu) układów graficznych jak i wymiany GPU na nowe elementy. Posiadamy wiedzę, doświadczenie oraz zaplecze techniczne, które umożliwia nam naprawę każdego laptopa i karty graficznej. Zawsze służymy fachową radą, a diagnoza u nas jest zawsze darmowa i trwa około 10-15 minut.